İran’da bilinen en eski imparatorluk Elamlıların M.Ö. 1100-600 yıllarında kurdukları
imparatorluktur. Elamlıların yerine Medler geldi, onların devletini de Persler yıktı.
Yunanlılar M.Ö. 330 yıllarında bütün İran topraklarını ele geçirmişlerdir. Bundan sonra İran topraklarında
Parthların ve Sasanilerin egemenliği devam etmiştir. Sasanilerin çöküşü İslam ordularının
İran’ı ele geçirmeleriyle olmuştur. Akın akın İran içlerine giren İslam orduları, Âzerbaycan,
Taberistan, Cürcan, Rey, Kumis, Karvin, Zencan, Hemedan, İsfahan ve Horasan’ı
fethetmişlerdir. Bunu müteakiben Şah İsmail İran’da Safevi Hanedanlığı’nı kurmuştur.
Ardından Afşar, sonra da Kaçar Hanedanlığı İran’a egemen oldu. Uzun süre Osmanlı Devleti ve
Rusya arasında İran hâkimiyeti üzerine savaşlar yaşandı ancak hiçbir dış güç İran’ın tamamına
ve uzun süre hâkim olmayı başaramamıştır.
1925-1979 yılları arasındaki dönem ise Pehlevi sülalesinin İran tahtında bulunduğu
dönemdir. 1963 yılında İran Şahı “Beyaz Devrim” adı altında ülkede büyük çapta ekonomik
ve sosyal reformlar yapmıştır. Her geçen gün artan petrol gelirleri ve özellikle ülke savunması
için yapılan büyük harcamalar, İran’ı Ortadoğu’da özellikle askeri bakımdan söz sahibi
ülkeler arasına getirmeye başlamıştır. Bu zamanda Fransa’da sürgünde bulunan İranlı Şii
lider Humeyni, ülkede Şii inancının hâkimiyetinden istifade ederek, İran’daki ekonomik
reformun etkilerinden korkan Batı güçlerinin de örtülü desteği ile ülkedeki Şiileri etrafında
toplamıştır. İçten ve dıştan yapılan pek çok mücadeleler neticesinde Humeyni İran’a hâkim
olmuştur. Şah ailesi İran’ı terk etmiştir ve memleket molla rejimi ile idare edilmeye başlamıştır.
Unutmayın bugünümüz yarın için tarih sayılır.
kaynak: Gezi mania
